4 หัวใจแห่งขุนเขา เรียกอีกท่านว่า "4 หัวใจของแผ่นดิน" หรือ "4 สัญญาบัตรของธรรมชาติ" เป็นพื้นที่ธรรมชาติที่ใหญ่ที่สุดในประเทศไทย และแสดงถึงความหลากหลายทางชีวภาพของประเทศ องค์ประกอบของ 4 หัวใจแห่งขุนเขาที่แตกต่างกันไปคือ
-
ขุนตาเปา
- ตั้งอยู่ที่จังหวัดเชียงใหม่ และเชียงราย
- เป็นเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า เป็นที่อยู่อาศัยของสัตว์มีนาคอินทรีย์ของไทย ซึ่งประกอบด้วยแอนโดโร๊ย ปลาคาร์ดินัส กวางป่า นกกระสา เป็นต้น
-
ขุนแผนดิน
- ตั้งอยู่ที่จังหวัดงาว และลำปาง
- เป็นเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า เป็นที่อยู่อาศัยของสัตว์อันดับสูง เช่น ค้างคาว เสือ ช้าง และเต่าทะเล เป็นต้น
-
ขุนหาดเจ้าวรเดช
- ตั้งอยู่ที่จังหวัดกาญจนบุรี และประจวบคีรีขันธ์
- เป็นเขตรักษาพันธุ์ไม้ มีความหลากหลายทางพันธุกรรมและอนุภาพของไม้ เช่น ดอยลานุ ภูทับตะเคียน เป็นต้น
-
ขุนราวโลก
- ตั้งอยู่ที่จังหวัดน่าน และพิษณุโลก
- เป็นเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า เป็นที่อยู่อาศัยของสัตว์ป่าตามกลุ่มงานนก มีการตั้งแต่งให้เป็นอุทยานแห่งชาติในปี พ.ศ. ๒๕๒๒
4 หัวใจแห่งขุนเขาถือเป็นทรัพยากรธรรมชาติที่สำคัญของประเทศไทย และมีการปกป้องรักษาโดยหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง เพื่อรักษาความหลากหลายทางชีวภาพและสิ่งแวดล้อมในพื้นที่เหล่านี้ เพื่อให้ต่ออายุการใช้งานแก่รุ่นต่อไป