การมีคู่สมรสคนเดียว คืออะไร

การมีคู่สมรสคนเดียว¹ หรือ ผัวเดียวเมียเดียว () เป็นภาวะของการมีคู่ทางเพศคนเดียว คำว่า “Monogamy” มาจากภาษากรีกว่า “monos” “μονός” ที่แปลว่าหนึ่งหรือคนเดียว และคำว่า “gamos” “γάμος” ที่แปลว่าการสมรสหรือการอยู่ร่วมกัน ในหลายกรณีคำว่า “การมีคู่สมรสคนเดียว” ใช้โดยเฉพาะในความหมายที่หมายถึงการแต่งงานที่สามีภรรยามีคู่สมรสคนเดียว²

การมีคู่ครองคนเดียวแบ่งออกเป็น:

การมีคู่สมรสคนเดียวเชิงสังคม (Social monogamy) หมายถึงบุคคลสองคน/สัตว์ที่ดำรงชีวิตอยู่ด้วยกัน, มีความสัมพันธ์ทางเพศต่อกัน, และร่วมมือกันในการหาสิ่งที่มีความจำเป็นต่อการดำรงชีพด้วยกัน เช่นอาหาร, เสื้อผ้า และ เงิน
การมีคู่สมรสคนเดียวเชิงเพศสัมพันธ์ (Sexual monogamy) หมายถึงบุคคลสองคน/สัตว์ที่มีความสัมพันธ์ทางเพศระหว่างกันโดยเฉพาะโดยไม่มีความสัมพันธ์ทางเพศกับผู้อื่น
การมีคู่สมรสคนเดียวเชิงพันธุกรรม (Genetic monogamy) หมายถึงบุคคลสองคนที่มีบุตรด้วยกันโดยไม่มีความสัมพันธ์อื่นใดนอกไปจากนั้น
การมีคู่สมรสคนเดียวเชิงสมรส (Marital monogamy) หมายถึงการสมรสของบุคคลสองคน

ชนิดของการมีคู่สมรสคนเดียวในประเภทข้างต้นอาจจะเป็นการมีคู่ครองคนเดียวตลอดชีพ หรือ อาจจะเป็นประเภทที่เรียกว่า

การมีคู่สมรสคนเดียวเชิงชั่วระยะ (Serial monogamy) หมายถึงบุคคลสองคน/สัตว์ที่มีความสัมพันธ์ทางเพศระหว่างกันโดยไม่มีความสัมพันธ์ทางเพศกับผู้อื่นอยู่ชั่วระยะที่อาจจะสั้นหรือยาวก็ได้ ก่อนที่จะเปลี่ยนคู่ไปมีความสัมพันธ์กับผู้อื่นหลังจากแยกกับคู่เดิมแล้ว การเปลี่ยนคู่ใหม่มักจะเกิดขึ้นเป็นระยะๆ³